وقتی نتایج کنکور سراسری یک دهه اخیر کشور را نگاه میکنیم کمتر کسی می توان ادعا بکند که سرزمین پارس به جایگاهی برسد که همه جهانیان انگشت به دهان بمانند!اما نتایج اولیه زیباست اما سرانجام کار آن روی سکه را به ما نشان می دهد که هیچ برنامه ریزی برای نخبگان نکردیم و دلایل مهاجرت این نخبگان را با وجود این همه ارگان های مرتبط موشکافانه مورد بررسی قرار نداده ایم.حال می خواهیم با هم به این موارد بپردازیم

1- دلایل اقتصادی

افراد نابغه از کشور خارج می‌شوند و تخصص خود را به اقتصاد کشورهای دیگر اعطا می‌کنند. کشوری مبدأ بعد از دست‌دادن نیروی متخصص خود، از سختی‌های اقتصادی فراوانی رنج خواهد برد، زیرا کسانی که باقی مانده‌اند، دانش و تخصص لازم را برای ایجاد تغییر و بهبود شرایط جامعه ندارند.

2- دلایل فرهنگی

بزرگترین دلیل بعد از مسائل اقتصادی دید فرهنگی جوامع به نخبگان است بزرگترین پاداشی که در برابر وقت و هزینه می دهند دید جامعه نسبت به دستاورد فرهنگی نخبه است.

3- امکانات رفاهی 

اساسی ترین معضل در کشور ما نداشتن امکانات نسبت به رشد مراکز علمی که مثل قارچ سر بر آورده اند.فارغ از امکانات رفاهی و امنیت رفاهی

4- آفت اجتماعی

برخورداری از درآمد بالا، امکانات و رفاه بیشتر بالاترین درصد علل مهاجرت نخبگان می توان قلمداد کرد و اسطوره های تحصیلی دانش پژوهان آینده وطن خود را برای همیشه ترک می‌کنند. آفت اجتماعی رابطه تنگاتنگی با فرارمغزها دارد. آفت اجتماعی میزان فرارمغزها را افزایش می‌دهد و افزایش امکانات و درآمدهای اجتماعی بالا برای نخبگان و صاحبان حرفه می‌تواند از مهاجرت آنها جلوگیری کند.به عنوان مثال می توان از بکارگیری افراد نخبه در شرکت های دانش بنیان استفاده نمود.

نه به مهاجرت نخبگان

اکنون در لبه پرتگاه ایستاده ایم و آزمون خطا از نخبگان می گیریم. تمامی نقایص و ضعف‌ها و امکانات جامعه آموزش کشور را باید طبق الگوی استاندارد جهانی بهینه سازی نماییم.علوم انسانی نیاز جامعه کنونی است و باید بزرگترین نه را الان نخبکان به مهاجرت بگویند و با دست در دست هم دادن تلاش و کوشش بکنند جهت پیشرفت آینده سیستم آموزشی کشور

راه حل 

1- کاستن سهمیه های ارزی

2-پرداخت کمک هزینه به برگزیدگان المپیادها و نخبگان کنکور

3-پیگیری بورسیه های تحصیلی

4-متخصصان ،اساتید به صورت حرفه ای به کارگیری شوند و امنیت شغلی آنها تضمین شود

5-ریشه کن شده ضابطه و رابطه در سیستم آموزشی

6-تقویت فضای علمی و پژوهشی سیستم آموزشی

7-تامین آینده شغلی نخبگان

8-حفظ شان و منزلت نخبگان

9-تشکیل بانک اطلاعاتی قوی از پایه در سیستم آموزشی کشور

10-تامین خدمات اجتماعی نظیر مسکن،بیمه و آینده بازنشستگی

11-بالا بردن سطح دستمزد در کشور

آزادی های مدنی علت گردش مغزها

یکی از موضوعاتی که بر جریان خروج متخصصان از یـک کشـور تـأثیرقابـل تـوجهی دارد نامشخص بودن حیطه آزادی های فردی و اجتماعی می باشـد. محـدودیت آزادی های فردی و اجتماعی، آزادی بیان و نشر عقاید، فقدان آزادی های دموکراتیک، نبـود بسـترها وابزارهـای مـؤثر مشــارکت مـردم در تعیــین سرنوشـت سیاسـی، فقــدان وجـود NGOهــای(سازمانهای غیردولتی) واقعی بدون دخالـت و تصـمیم گیـری دولـت بـرای آن هـا، فقـدان مطبوعات و رسانه های جمعی آزاد،عدم وجود تشکل های مدنی زنان، جوانان، دانشجویان،اصناف، کارگران، تحصیلکرده ها و ... عـواملی هسـتند کـه در یـک کشـور باعـث محـدود بودن آزادی های مدنی میشوند. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مواد مختلفی ایـن حقوق را برای مردم ایران محترم شمرده است، لیکن به علت شرایط بحرانـی کشـور بعـد از
انقـلاب شـکوهمند اسـلامی محـدودیتهـایی در ایـن خصـوص مشـاهده شـده اسـت، کـه میتواند برای قشر تحصیلکرده ایجـاد محـدودیت کـرده، عرصـه را بـر اقشـار تحصـیلکردهتنگ نموده و باعث خروج آنها شود. شاخص اندازه گیری این عامـل نیـزهمچـون حقـوق سیاسی از عدد یک تا هفت را شامل شده و اعداد بالاتر، بیانگر محدودیت هـای بیشـتر و درنتیجه تأثیر مثبت برفرار مغزها از کشور میباشد.حقوق سیاسی و آزادی های مدنی که بصورت کمی اندازه گیری شـده اسـت و از عـددیک تا عدد هفت را در برمی گیـرد، عـدد یـک بـرای حقـوق سیاسـی، بـالاترین مشـارکتسیاسی و کمترین محدودیت در این زمینه را نشان می دهد و برعکس عدد هفت نظـام بسـتةبدون دخالت مردم و بالاترین محدودیت را بیان می دارد. درخصوص آزادیهای مدنی نیـزاعداد کمی در همین فاصله بوده و عدد یک نشان دهنده کمترین محـدودیت مـدنی و عـددهفت بیشترین سطح کنترل شهروندان و سلب آزادی های مردم را به وسـیله حکومـت نشـانمیدهد. اعداد بیشتر در خصوص هردو متغیر فوق الذکر نشاندهنده فشار گسـترده بـر مـردمدر داخل کشور بوده و لذا به خروج متخصصان و فرار آنها از کنترلهای بی حـد و مـرز و دخالتهای حکومت در زندگی عادی شهروندان، کمک کرده است.به نظر میرسد پایان جنگ هشت ساله تحمیلی نیز نقطه عطفیدر تغییر شـرایط بحرانـی
ایران میباشد، لذا متغیر مجازی DR به عنوان یکی از عوامل تأثیرگـذار وارد مـدل گردیـدهاست.بنابراین فرار مغزها در ایران تابعی از نـرخ بیکـاری، سـطح دسـتمزد در ایـران و تفـاوت سطح رفاه ایران بـا اروپـا، متغیرهـای سیاسـی ـ اجتمـاعی و جنـگ تحمیلـی می باشد.

به قلم : امیرحسین بزلی

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا